İş görüşmelerinde adaylara sormaktan çok keyif aldığım ters köşe bir soruyu sizinle paylaşmak istiyorum:
Bir şirketin teklifini, istediğiniz tüm şartları fazlasıyla sağlasa bile, reddetmenize sebep olacak üç şey nedir?
Yasal ve bilinen bir iş yaptığını varsayarak, bu şirket ile ilgili bildiğiniz hangi üç nedenden dolayı çalışmayı kesinlikle kabul etmezsiniz?
Bu soru, adayların neye önem verdiğini, hangi çalışma ortamlarından uzak durduğunu ve profesyonel önceliklerini anlamanıza yardımcı olabilir. Aynı zamanda, şirket kültürünüze uygun adaylarla çalışmanızı sağlayacak önemli bir ölçüt oluşturabilir.
Neden Bu Soru?
Adayın Değerlerini Öğrenmek: Çalışmak istemediği ortamları tanımlarken aday, kendisi için önemli olan profesyonel ilkeleri açığa çıkarır. Ancak, cevapların netliği adayın yaklaşımını anlamak için kritik bir rol oynar. Örneğin, "Adil olmayan bir yönetim" ifadesi fazla genel kalabilir. Bunun yerine, "Çalışanlar arasında liyakata önem vermeyen bir şirket" gibi daha net bir cevap, adayın değerlerini daha iyi yansıtır ve profesyonel duruşunu açıklar.
Uyum Analizi: Adayın çalışmak istemediği bir şirket profili, sizin şirketinizin değerleriyle uyumlu olup olmadığını anlamanızı sağlar. Örneğin, gece gündüz çalışılması beklenen bir startup'a, "İş ve özel hayat dengesi kuramayan şirketlerde çalışamam" diyen bir adayın uyumu sorgulanabilir. Benzer şekilde, "Hibrit çalışma ortamı sunmayan bir şirkette çalışamam" cevabını veren bir aday, haftanın 5 günü ofise gelinmesi gereken bir şirket için uygun olmayabilir. Bu uyum analizi, hem adayın şirketinizde ne kadar mutlu olabileceğini öngörmenizi sağlar hem de uzun vadeli bir çalışma ilişkisi için temel oluşturur.
Liderlik Potansiyelini Değerlendirmek: Bu soru, adayın liderlik becerilerini ve potansiyelini analiz etmek için de etkili bir araçtır. Adayın cevapları, onun kriz yönetimi, ekip çalışması ve stratejik düşünce konularındaki yaklaşımını ortaya çıkarabilir. Örneğin, "Ekip üyelerinin fikirlerine değer vermeyen bir şirkette çalışamam" şeklinde makro bir cevap veren bir aday, liderlik pozisyonlarında gerekli olan empati ve işbirliği becerilerine sahip olduğunu gösterebilir. Ayrıca, liderlik potansiyelini anlamak, uzun vadede şirketinizin hedeflerine katkı sağlayacak doğru kişiyi seçmenize yardımcı olur.
Profesyonel Farkındalık: Bu soruya verdiği cevaplar, adayın kendisi hakkındaki farkındalığını ve profesyonel önceliklerini ne kadar iyi tanımlayabildiğini gösterir. Farkındalığı yüksek bir aday, hem kısa vadede şirket içindeki rolünü daha iyi kavrayabilir hem de uzun vadede şirket hedeflerine katkı sağlayacak stratejik bir vizyon sunabilir.
Mikro ve Makro Cevapların Anlamı
Mikro Cevaplar: Mikro cevaplar, adayların bireysel çıkarlarına odaklandığı yanıtları kapsar. Bu tür cevaplar, genellikle spesifik sorunlara işaret eder ve adayın doğrudan kendi çalışma deneyimlerini iyileştirme odaklı olduğunu gösterir. Örneğin, “Maaşları zamanında yatırmayan bir şirket” gibi cevaplar mikro bir perspektife işarettir. Bu tür cevaplar, adayın bireysel çıkarlarına odaklandığını ve daha genel bir perspektif geliştirmekte zorlanabileceğini gösterebilir. Mikro odaklı yanıtlar veren adaylar genellikle başlangıç veya orta kademe düzeyindeki pozisyonlar için daha uygun olabilir.
Diğer Mikro Cevap Örnekleri:
- "Sigortaları tam göstermeyen bir şirket"
- "Çalışanlarını sürekli olarak fazla mesaiye zorlayan bir şirket"
- "Personel servisi olmayan şirket"
- "Yan haklar sağlamayan bir şirket"
- "Özel sağlık sigortası olmayan bir şirket"
Makro Cevaplar: “Ağır ve hantal bir bürokrasiye sahip bir şirkette çalışamam” gibi cevaplar, daha şirket genelindeki değerlere ve yapılara odaklanır. Bu tür cevaplar genellikle yöneticilik pozisyonlarına daha uygun veya daha stratejik düşünce yapısına sahip adaylardan gelir. Makro cevaplar, bireysel çıkarların ötesine geçerek şirketin vizyonu ve misyonuna odaklanmayı gerektirir.
Bu cevaplar, adayın sadece kendi çıkarlarını değil, şirketin genel yapısındaki sorunları fark edebilecek kapasiteye sahip olduğunu gösterir. Örneğin, "Yönetim kademeleri arasında şeffaflık olmayan bir şirkette çalışamam" diyerek makro bir sorun dile getiren aday, bu eksikliklerin hem çalışan moraline hem de şirketin genel performansına olumsuz yansıyabileceğini öngörebilir. Benzer şekilde, "Kurumsal sosyal sorumluluğa önem vermeyen bir şirkette çalışamam" diyen bir aday, şirketin dış paydaşlarıyla olan ilişkilerine stratejik bir bakış sunduğunu gözler önüne serer.
Diğer Makro Cevap Örnekleri:
- "Çalışan bağlılığını önemsemeyen bir şirket"
- "Gelişim ve eğitim olanaklarına yatırım yapmayan bir şirket"
- "Karar alma süreçlerinde çalışanların katılımını desteklemeyen bir şirket"
- "Etik değerlere önem vermeyen bir şirket"
- "Çalışanlarını dinlemeyen ve onların fikirlerine değer vermeyen bir yönetim tarzı"
Makro odaklı yaklaşımlar, şirketin genel vizyonu ve misyonuna uygun yöneticilerin seçilmesinde kilit rol oynayabilir.
Danışmanlık Sürecindeki Kullanımı
Bu soruyu aynı zamanda danışmanlık yaptığım şirketlerdeki yönetici ve yönetici adaylarına da soruyorum. Bu sayede hem liderlik potansiyellerini anlamak için bir araç oluyor hem de hali hazırda çalıştıkları şirketle uyumlarını da ölçebiliyorum. Hatta firma sahiplerinin gözünden şirket ile çalışanların gözünden şirketi de değerlendirip, bunun sonuçlarını tartışma olanağı da sunuyor.
Örnekler:
- Liderlik: Bir yönetici adayı, "Toplantılarda farklı görüşlere açık olmayan bir şirkette çalışamam" dediğinde, hem karar alma süreçlerine katılım beklentisini hem de şirket kültürüne dair değerlerini değerlendirme fırsatı buluyorum. Bu tür cevaplar, yöneticilik ve liderlik pozisyonlarında çok önemlidir.
- Müşteri Odaklılık: Bir başka aday, "Müşteri taleplerini önemsemeyen bir şirketle uzun süreli bir iş ilişkisi kuramam" dediğinde, adayın müşteri odaklı yaklaşımını ve iş yapış tarzını analiz etme olanağı sağlanıyor. Bu durum, şirketinizin müşteri beklentileriyle adayın yaklaşımları arasındaki uyumu da gözler önüne seriyor.
- Çalışan Geri Bildirimi: Şirket çalışanlarının verdiği cevaplar, bazen, o şirketin durumunu da ortaya koyabiliyor. Çalışanlar firma sahiplerine ya da üst yöneticilere bu cevaplar aracılığı ile "mesajlar" verebiliyorlar. Örneğin üç kişi birden "toplantıda sürekli sözümün kesildiği bir şirkette çalışamam" dediyse, biz bundan "toplantılarda sürekli sözümüz kesiliyor ve biz bundan rahatsızız" anlamını da çıkarabiliyoruz.
Bu tür değerlendirmeler, hem bireylerin hem de kurumların daha uyumlu ve verimli bir iş ortamı yaratmalarına yardımcı oluyor. Ek olarak, bu soruyu şirket içi analizlerde kullanmak, kurum kültürünün zayıf noktalarını anlamaya yardımcı olabiliyor.
Bu soru aynı zamanda kişinin farkındalığını ve yaratıcılığını da sınamamı sağlıyor. "Bir şirkette çalışmak için geçerli 3 sebep nedir?" diye sorsam, bu sorunun cevabı önceden düşünülmüş ve/veya pozitif bir soru olduğu için genelde adaylar (veya yöneticiler) daha kolay yanıt verebiliyorlar. Ama böylesine ters köşe bir soru da, bazen, zorlanabiliyorlar. Çünkü adayın / yöneticinin hem yaratıcılığını hem de kritik düşünme becerilerini ortaya koyması gerekiyor. Bu haliyle bu soru profesyonel farkındalık ve liderlik potansiyelini test etmek için de önemli bir araca dönüşüyor.
Düşünceler ve Gözlemler
Bu sorunun adaylar ve şirketler üzerinde yarattığı etkileri değerlendirmek oldukça faydalı oluyor. Adayın verdiği yanıtlar, sadece bireysel tercihlerini değil, aynı zamanda o kişinin profesyonel hayattaki temel ilkelerini de yansıtıyor. Örneğin, bir adayın "Dürüst olmayan bir şirketle çalışamam" demesi, onun etik değerlere ne kadar önem verdiğini gösteriyor.
Bu tür cevaplar, yalnızca adayı tanımak için değil, şirketin kültürü ve prensiplerinin adayın beklentileriyle uyumlu olup olmadığını değerlendirmek için de bir rehber niteliğindedir. Şirketin çalışanlarına sağladığı çalışma ortamı, açıklığı ve şeffaflığı bu soruya verilen yanıtlardan dolaylı olarak ölçülebilir. Bu soru, aynı zamanda şirketin zayıf noktaları ve gelişim alanlarını belirlemek için de önemli ipuçları verir.
Bu soru, yalnızca adayı değil, şirketin mevcut durumunu ve kültürünü de gözler önüne seren bir aynaya dönüşüyor. Bu sorudan hareketle gerçekleştireceğiniz doğru bir analizle, şirketinizi geliştirme fırsatları da ortaya çıkabilirsiniz. Şirketinizin adayın beklentilerini karşılayıp karşılamadığı, hem birey hem de kurum açısından başarılı bir çalışma ilişkisi kurulmasını sağlar.
Fikirlerinizi paylaşırsanız memnun olurum.
Sizin sorduğunuz böyle ters köşe sorular var mı? Benim kullandığım başka bir soru için Lanet Olası 3 Şey! yazımı okuyabilirsiniz.
(Bu yazını düzenlenmesinde ve grafik tasarımında YZ araçlarından destek alınmıştır.)
bayErgin'den Notlar Mail Grubu